Omurga Enfeksiyonları

Omurga, omur kemikleri, bunların arasındaki kıkırdak diskler, hepsini birbirine sıkıca bağlayan ligaman denilen bağ dokusu, etraf kas dokusu ve omurga içindeki kanalda kafadan kuyruk sokumuna kadar yerleşmiş olan omurilik, omurilik zarları ve sinir köklerini içerir. Bu yapıların içinde ya da aralarında çeşitli nedenlerle enfeksiyon gelişebilir. Bu enfeksiyonlar bakterilere bağlı (piyojen), mantarlara bağlı (fungal) ya da virüslere bağlı (viral) olabilir.

Omurga enfeksiyonları bazen travmaya bağlı açık yaralanmalar sonrası görülebilir. Bazen de omurga ya da omuriliğe yapılan bir cerrahi girişim sonrası gelişebilir. Omurgada daha önce bilinen bir problem olmadan spontan enfeksiyonlar da sıkça görülebilir. Bu durum immun yetmezliği olan hastalarda daha sık görülebilir. Pott hastalığı omurga tüberkülozudur. Diskitis, epidural apse, omurganın piyojen enfeksiyonu (bakteriyel vertebral osteomiyelit), brusella, kist hidatik de omurgada sık rastlanan enfeksiyonlardandır.

Enfeksiyon riskini arttıran faktörler

Omurga enfeksiyonları bazı risk faktörleri taşıyan hastalarda kendiliğinden gelişebilir. Enfeksiyon için risk faktörleri, bağışıklık sistemi bozuklukları (HIV enfeksiyonu, tümör, artrit ya da organ nakli için uygulanan ilaç̧ tedavisine bağlı olarak gibi), kanser hastalığı, diyabet, kötü beslenme, sigara ve şişmanlıktır. Ayrıca çiğ süt ve süt ürünleri tüketen kişiler de brusella enfeksiyonu için risk altındadır. Uzun cerrahi süresi, enstrüman kullanılması, omurganın birden çok kez ameliyat edilmesi de omurga enfeksiyonu riskini arttırır. Alınan çeşitli önlemlere rağmen şartları en iyi olan hastanelerde bile özellikle enstrüman kullanılırsa enfeksiyon riski artar.

Semptom ve bulgular

Hastaların hemen hemen hepsinde travma olmaksızın olan sırt ve bel ağrıları temel bulgudur. Ağrı genellikle künt, devamlı ve hareketle artar karakterdedir. Ameliyat olmuş hastaların operasyon yerlerinde hassasiyet, kızarıklık, şişlik ve akıntı olması enfeksiyon bulgusu olabileceği için önemsenmelidir. Enfeksiyon omuriliğe ya da sinir köklerine ilerlerse ya da omurga kemikleri kırılarak ya da kayarak ve sinir yapılara bası yaparsa, o seviyenin altında, yani kol ve bacaklarda uyuşukluk, his kaybı, kas kuvvetlerinde zayıflık (felç) gibi bulgular ile idrar ve gaita kontrolünde bozulma görülebilir. Omurga enfeksiyonun belirtileri arasında ateş, halsizlik, hassasiyet, kızarıklık olabilir. Ancak sistemik bulguların (ateş̧ gibi) tabloya geç̧ katılmasından dolayı tanıda gecikmeler yaşanabilir.

Tanı yöntemleri

Hastalığın hikayesi ve muayene bulguları muayene eden hekime omurga enfeksiyonunu düşündürebilir. Tam kan tetkiki ve sedimantasyon hızı gibi kan tetkikleri, kan ve doku kültürleri ve laboratuvar bulguları tanıyı destekleyebilir. Spesifik enfeksiyonlardan Brucella için serolojik kan testleri ve tüberküloz için PCR ve deri duyarlılık testi (PPD) yapılabilir. Radyolojik tetkiklerden direkt grafiler, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) görüntüleme ile enfeksiyon odağı tespit edilebilir.

Medikal tedavi

Omurga enfeksiyonu ile karşılaşıldığında, öncelikle enfeksiyonun cinsine karar verilmelidir. Enfeksiyon varlığında bu enfeksiyona neden olan etkenin bulunması önemlidir. Çünkü asıl tedavi bu mikroorganizma ile mücadele üzerine kurulacaktır. Özellikle piyojen enfeksiyonlarda bakterinin üretilmesi ve bakteriye karşı etkin antibiyotiğin kültür-antibiyogram ortamında belirlenmesi tedavinin başarısını doğrudan etkileyen bir etmendir. Burada, piyojen enfeksiyonlarda antibiyotikler kullanılırken, tüberküloza bağlı bir omurga enfeksiyonunda (Pott hastalığı) antitüberküloz tedavisi, bazı viral enfeksiyonlar için antiviral tedaviler ve mantar enfeksiyonu için antifungal tedaviler verilir. Tedavinin süresi de enfeksiyonun şiddeti ve neden olan mikroorganizmaya göre değişir.

Cerrahi tedavi

Cerrahi tedavinin kullanıldığı durumlar şöyle sıralanabilir:

• Antibiyotik tedavisine destek olmak amacıyla,
• Omurilik ve sinir basısı olan hastalarda oluşmuş felç durumundan kurtulmak ya da felci önlemek amacıyla,
• Omurgada deformite (şekil bozukluğu) gelişen hastalarda bunu önlemek ya da düzeltmek amacıyla,
• Şiddetli ağrıları olan hastalarda,
• Omurganın yük taşıma özelliğini kaybettiği instabilite durumunda cerrahi gerekebilir.

Cerrahide asıl amaç enfekte materyalin ve ölü dokuların uzaklaştırılarak (debridman) enfeksiyon sahasının temizlenmesi amaçlanır. Bu sayede hem mikroorganizma sayısı azaltılır hem de enfeksiyon bölgesinin kanlanması arttırılır ki bu da oraya daha kolay ilaç ulaşabileceği anlamına gelir. Hemen her ameliyatta kültür yapmak için enfeksiyona yol açan mikroorganizmadan örnekler alınır.

Omurgada deformite (şekil bozukluğu) gelişen hastalarda ve enfeksiyonun harap ettiği dokuları çıkartınca, omurgayı tekrar stabilize etmek gerekebilir. Bunun için hastanın kendi kemik dokuları kullanılabileceği gibi, metal ya da sentetik materyallerden özel olarak üretilmiş protezler de kullanılabilir. Omurga stabilizasyonu vidalar ve çubuklar kullanılarak yapılabilir.